Andrij KENS (Ukraine, 1958), The Ship of Fools

Andrij KENS
(Lviv, Oekraïne, 11 februari 1958)

Het schip der dwazen 
Bronzen sculptuur, unicum

Gesigneerd en gedateerd: Kens '08 (gegraveerd op roeispaan)
Met inscriptie: Stultifera Navis ('Het schip der dwazen')
Hoogte 41,5 cm
Lengte 26 cm, spaan 18 cm.
Gewicht 7,18 kg

Dit schip draagt het portret van Erasmus, versierd met een zotskap, terwijl de geëtste woorden op de achterkant van het zeil: Stultifera Navis (Schip der Zotten) weinig twijfel laten bestaan over wat voor schip dit is.

In dit beeld komen twee beroemde boeken over dwaasheid samen. Sebastian Brants Schip der Zotten ontmoet Erasmus' Lof der Zotheid.
Gekte of dwaasheid is belangrijk in verhalen en fabels. In zulke verhalen spreekt de gek de waarheid. Het concept van dwaasheid was een veelgebruikte troop in de tijd vóór de Reformatie om kritiek te legitimeren. Sebastian Brant (1457-1521) publiceerde Het schip der dwazen (Das Narrenschiff) in 1494 in Bazel, in 1497 gevolgd door een editie in het Latijn. Het werk werd meteen razend populair, met zes geautoriseerde en zeven illegaal uitgegeven edities vóór 1521. Door zijn werk te schrijven met de stem van de dwaas, kon Brant zijn kritiek op de kerk legitimeren.
Het boek is geschreven als een morele satire en volgt de reis van zo'n 100 dwazen op een schip dat op weg is naar het denkbeeldige land Narragonia, terwijl ze op onderhoudende wijze verslag doen van hun ondeugden en eigenaardigheden. Een groot deel van het werk was kritisch over de huidige staat van de kerk. Brant pakte de zwakheden en ondeugden van zijn tijd krachtig aan. The Ship of Fools was geïnspireerd op een veelvoorkomend motief in de middeleeuwse kunst en literatuur, en in het bijzonder in religieuze satire, vanwege een woordspeling op het Latijnse woord "navis", dat een boot betekent, en ook het schip van een kerk.

Erasmus' Lof der Zotheid In zijn essay "Lof der Zotheid", geschreven in het Latijn in 1509 door Desiderius Erasmus van Rotterdam (1466-1536) en voor het eerst gedrukt in 1511, introduceert de schrijver Moria, de godin van de Zotheid, die vrijelijk haar mening geeft over de wereld en de mensheid, rijkdom en macht, kerk en staat. Erasmus schreef dit werk ter vermaak en tot zijn verbazing was het enorm populair.

Twee thema's kruisen elkaar: de heilzame dwaasheid die ware wijsheid in zich draagt en de ijdele wijsheid die pure dwaasheid is. Zo tekent Erasmus een onvergetelijk portret van de mensheid door middel van een lofrede van de Zotheid op zichzelf. In haar toespraak steekt ze voortdurend de draak met prinsen en hovelingen, eenvoudige en bijgelovige mensen, maar vooral met kardinalen en bisschoppen, religieuzen en monniken, en filosofen en theologen. Ze noemt hen intolerant, zelfingenomen, bekrompen en hoogdravend.

Op de achtergrond roept de auteur van deze satire op tot kerkelijke hervorming en revitalisering. De kroon die in de mast hangt, verwijst misschien naar de koninklijke hoofden die belachelijk worden gemaakt, maar aan de andere kant mochten hofdwazen altijd zeggen wat ze wilden.

Het zeil hangt vrij aan de mast en heeft een prachtig geluid als het als gong wordt gebruikt, waardoor de roeispaan met zijn alternatieve functie als klopper wordt opgedrongen.

Literatuur over Kens:
Poland: W. Varsaviana, “Eekslibrisie” in Ekslibris polski, No. 1(5), 1996, pp.5-7. Poland: Miejske Znaczki. Magazyn Trybuna, No. 238, 1996, Warszawa. The Netherlands: Jos van Waterschoot. “Andrij Kens:Magie en satire”in: Ex libris wereld, Nederlandse Vereniging voor Ex libris en andere kleingrafiek, spring 1997, no.1, pp. 12-13. Portugal: Remo Palmirani "Gli Exlibris Ucraini Contemporanei" in: L'exlibris Europeain, #2, 1997. pp. 14, 38-40, 62. Artur Mario da Mota Miranda, Encyclopaedia Bio-Bibliographical of the Art of the Contemporary Exlibris, Vol. XXII, 1998, pp. 31-42. Belgium: “Nieuwe Exlibris Grafiek” in: Graphia, #2, 1999, p. 351. Belgium: Luc van den Briele, “Andrij Kens” in: Graphia 1, 2000, pp. 14-16. Slovak Republic: Andrij Kens v Seife, "Presovsky Vecernik", 02.06.2000, p. 3. Austria: Claudia Karolyi. “Exlibris oder Eignergraphik“ in: Wiener Kunsthefte 4, December 2000, p. 13. Germany: Eva Masthoff. "Vater der Rabenvogel" in: Mitteilungen der Deutsche Ex libris Gesellschaft, 2001 - 2/3, pp. 40, 41. Romania: Ovidiu Petca, “Grafica ucraineana in actualitatea clujeana” in:Cetatea culturala, nr.11(39),2001,p.15. Germany: Birgit Goebel. Kunstlerlexikon der Deutschen Exlibris-Gesellschaft e.V. 7/2002. Poland: Janina Saffarini "Andrij Kens. Male formy graficzne" in: Catalog of one-man exhibition. Warszaw, 2003. Belgium: Andrij Kens in Epreuve d'Artiste - tentoonstellingsagenda 2004, p.15.